Polikistik Over Sendromu Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over sendromu (PCOS), kadınların üreme hormonlarında meydana gelen dengesizliklerle karakterize, yaygın görülen bir sağlık sorunudur. Bu hormon dengesizlikleri, kadınların yumurtalıklarında normalden fazla ve çoğunlukla zararsız kistlerin oluşmasına yol açar. PCOS, adet düzensizlikleri, kısırlık ve diğer sağlık sorunlarıyla ilişkilidir ve genellikle ergenlik döneminde veya 20’li yaşlarda teşhis edilir.

PCOS’un Belirtileri

PCOS belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, ancak en yaygın belirtiler şunlardır:

1. Düzensiz Adet Döngüleri: PCOS’lu kadınlar sıklıkla düzensiz adet görürler veya adetler çok seyrek gelir. Bazı durumlarda, yılda sadece birkaç kez veya hiç adet görülmeyebilir.
2. Aşırı Androjen Seviyeleri: Androjenler, erkeklerde daha yüksek seviyelerde bulunan hormonlardır, ancak kadınlar da bu hormonları üretir. PCOS’lu kadınlarda androjen seviyeleri yüksek olabilir, bu da hirsutizm (yüzde, göğüste ve sırtta aşırı tüylenme), sivilce veya saç dökülmesi gibi belirtilere yol açabilir.
3. Polikistik Ovaryalar: Ultrason taraması, yumurtalıkların büyüdüğünü ve içerisinde birçok küçük kistin (foliküllerin) bulunduğunu gösterebilir. Ancak, her kadında bu kistler görülmez.
4. Kilo Problemleri: PCOS’lu birçok kadın kilo vermede zorlanır ve fazla kilo veya obezite ile mücadele eder. Bu durum aynı zamanda insülin direnci ve tip 2 diyabet riskini artırabilir.
5. İnsülin Direnci: PCOS’lu kadınların birçoğu insülin direnci yaşar; bu durum, vücudun insülini normalden daha az etkili kullanması anlamına gelir. İnsülin, kan şekerini düzenleyen bir hormondur ve direnç, kan şekeri seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.
6. Kısırlık: PCOS, ovülasyonun düzensizliği veya yokluğu nedeniyle kısırlığa yol açabilir. Ancak, uygun tedavi ile birçok kadın hamile kalabilir.

PCOS’un belirtileri zamanla değişiklik gösterebilir ve diğer sağlık koşullarıyla karıştırılabilir. Bu nedenle, belirtileri olan kadınların doğru teşhis ve tedavi için bir sağlık profesyoneline başvurmaları önemlidir.

Polikistik Over Sendromu Nedeni ve Tedavisi

PCOS, üreme çağındaki kadınların yaklaşık %10’unu etkileyebilir ve çeşitli uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabilir.

Nedenleri

1. Genetik: PCOS’un ailelerde görülme eğilimi, genetik bir yatkınlık olduğuna işaret eder.
2. İnsülin Direnci: Vücudun insülini etkili bir şekilde kullanamadığı durumlar, insülin seviyelerinin artmasına ve sonuç olarak androjen hormonlarının aşırı üretilmesine neden olabilir.
3. Düşük Dereceli İnflamasyon: Araştırmalar, PCOS’lu kadınların vücutlarında düşük seviyede sürekli inflamasyon (iltihap) olduğunu göstermiştir. Bu inflamasyon, polikistik overlerin oluşumunu teşvik edebilir.

Tedavi Yöntemleri

PCOS, kronik bir durum olup, tam bir “iyileşme” sağlamak mümkün olmasa da, belirtiler genellikle uygun yönetim stratejileriyle kontrol altına alınabilir. Tedavi yaklaşımları kişisel sağlık durumuna ve belirtilerin şiddetine göre değişiklik gösterir:

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:

1. • Diyet: Düşük glisemik indeksli yiyecekler tüketmek, kan şekerini dengelemeye yardımcı olabilir. Tam tahıllar, bol miktarda taze meyve ve sebze, az işlenmiş gıdalar tercih edilmelidir.
   • Egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite, kilo kontrolünü sağlamaya ve insülin direncini azaltmaya yardımcı olur.
   • Kilo Yönetimi: Fazla kiloların verilmesi, hormonal dengesizlikleri ve adet düzensizliklerini iyileştirebilir.

1. İlaç Tedavisi:

1. • Doğum Kontrol Hapları: Adet düzenini sağlamak, androjen seviyelerini düşürmek ve akne veya aşırı tüylenmeyi kontrol altına almak için kullanılır.
   • Metformin: İnsülin direncini azaltmak ve şeker hastalığı riskini düşürmek için kullanılan bir ilaçtır.
   • Ovülasyon İndüksiyon İlaçları: Kısırlık tedavisi için kullanılır. Klomifen sitrat gibi ilaçlar, yumurtlamayı teşvik edebilir.

1. Diğer Tedaviler:

1. • Cilt ve Saç Tedavileri: Aşırı tüylenme, akne ve saç dökülmesi için lokal tedaviler veya lazer tedavileri kullanılabilir.
   • Psikolojik Destek: PCOS, özellikle kısırlıkla ilişkili olarak psikolojik stres yaratabilir. Profesyonel destek almak, bu zorluklarla başa çıkmada yardımcı olabilir.

Polikistik Over Sendromu Tanısı Nasıl Konur?

Polikistik Over Sendromu (PCOS), üreme çağındaki kadınları etkileyen ve çeşitli metabolik, hormonel ve üreme sağlığı sorunlarına yol açabilen kompleks bir durumdur. PCOS tanısı, belirli testler ve değerlendirmeler yoluyla konulur. Bu süreç, çeşitli semptomlar gösteren ve birbiriyle örtüşen başka sağlık koşullarıyla karışabilecek belirtileri nedeniyle dikkatli bir yaklaşım gerektirir.

PCOS Tanısı İçin Adımlar

1. Tıbbi Geçmiş ve Semptomların Değerlendirilmesi:

1. • Doktorunuz, adet düzensizlikleri, kilo değişiklikleri, tüylenme (hirsutizm), saç dökülmesi veya akne gibi belirtiler hakkında sorular sorarak başlar.
   • Ailede PCOS veya benzeri hormonal bozuklukların olup olmadığı da sorgulanır, çünkü PCOS’un bazı genetik yatkınlıklar içerebileceği düşünülmektedir.

1. Fiziksel Muayene:

1. • Doktor, aşırı tüylenme, cilt değişiklikleri, akne ve diğer fiziksel belirtiler açısından kapsamlı bir fiziksel muayene yapar.
   • Vücut kitle indeksi (VKİ) ve bel çevresi ölçülerek obezite değerlendirilir.

1. Laboratuvar Testleri:

1. • Hormon Testleri: PCOS tanısında, androjen hormonları (erkek tipi hormonlar) seviyelerinin yüksek olup olmadığını kontrol etmek için kan testleri yapılır.
   • İnsülin Direnci Testleri: İnsülin seviyeleri ve glukoz tolerans testleri, insülin direncini belirlemek için kullanılabilir.
   • Lipid Profili: Kolesterol ve trigliserid seviyeleri değerlendirilir çünkü PCOS, kalp hastalığı riskini artırabilir.

1. Görüntüleme Testleri:

1. • Ultrason: PCOS tanısında kilit bir rol oynar. Transvajinal ultrason, yumurtalıkların yapısını ve varsa kistleri gözlemlemek için kullanılır. Polikistik yumurtalıklar genellikle birçok küçük, inci dizisi gibi dizilmiş folikül içerir.
   • Bu test, mutlaka olması gereken bir kriter değil, ancak diğer bulgularla birlikte değerlendirilir.

Rotterdam Kriterleri

PCOS tanısında sıklıkla kullanılan bir yaklaşım olan Rotterdam Kriterleri’ne göre, aşağıdaki üç özellikten en az ikisinin bulunması gerekmektedir:

• Düzensiz ovülasyon veya anovülasyon (yumurtlama olmaması)
• Klinik veya biyokimyasal olarak yüksek androjen seviyeleri
• Ultrason ile polikistik yumurtalıkların gösterilmesi

PCOS tanısı, kapsamlı bir tıbbi değerlendirme gerektirir ve diğer olası sağlık koşullarını dışlamak için dikkatli bir yaklaşımı zorunlu kılar. Eğer PCOS’a özgü belirtiler yaşıyorsanız, bir sağlık profesyoneline başvurarak doğru ve zamanında bir değerlendirme almak önemlidir. Bu durum, doğru yönetim ve tedavi planlarının uygulanmasını sağlar ve kadınların hem kısa hem de uzun vadeli sağlık sonuçlarını iyileştirebilir.

Sık Sorulan Sorular