Odyoloji Nedir? Neleri Kapsar?

Odyoloji kelimesi Odyo ve Loji olmak üzere iki kökten oluşan bir kelimedir. Odyo, ‘duymak’, loji, ‘çalışma’ anlamına gelir. Odyoloji, temel görevi işitme olan bir bilim dalıdır. İşitme, denge ve bunlarla ilişkili bozuklukların incelenmesinde ve tedavisinde görev alır.

Odyoloji, işitme ve işitme bozukluklarıyla ilgilenen tıp alanının bir alt dalıdır. İşitme sistemi ve işitme kayıplarıyla ilgili bilimsel çalışmaları inceler, işitme sorunlarını teşhis ve tedavi eder, rehabilitasyonlarını planlar. Odyoloji, işitme organlarının, işitme yollarının ve işitme kayıplarının durumunu ve sağlığını değerlendirirken ayrıca işitme cihazları ve diğer işitme destekleyici teknolojilerin kullanımını da içerir.

Odyolog Nedir?

Odyologlar, işitme sistemi ile ilgili eğitim almış ve uzmanlaşmış sağlık profesyonelleridir. Odyoloji alanında lisans veya yüksek lisans derecelerine sahip olurlar ve işitme testlerini gerçekleştirme, işitme kayıplarını teşhis etme, işitme cihazlarını ayarlama ve işitme rehabilitasyonunu yönlendirme gibi görevleri yerine getirirler. Yeni doğan bebeklerden yaşlı insanlara kadar çeşitli hastaların işitme ile ilgili rahatsızlıklarına müdahale ederler. Geniş yaş yelpazesi, birçok farklı sorunu içerir. Odyologlar, işitme kayıplarının tedavisi için hastaların ihtiyaçlarına yönelik çözümler sunarlar.

Odyoloji Ne İş Yapar?

Odyoloji, çeşitli alt alanlara ayrılmıştır ve işitme ile ilgili problemleri inceler. Odyolojinin inceleme alanları:

• İşitme Değerlendirmeleri: Odyologlar, işitme kayıplarını teşhis etmek ve derecelendirmek için bazı test ve değerlendirme yaparlar. Bu testler, kişinin işitme eşiğini belirleme, işitme kaybının türünü ve derecesini saptama ve işitme probleminin altında yatan nedenleri bulmak için yapılır.
• İşitme Cihazları: İşitme cihazları, işitme kaybı yaşayan kişilerin işitme yeteneklerini iyileştirmek için kullanılır. Odyologlar, işitme cihazlarını seçer, ayarlar ve  hastanın durumuna göre kişiselleştirirler.
• İşitme Rehabilitasyonu: İşitme kaybı yaşayan kişilerin günlük yaşamlarını sürdürebilmeleri için gereken becerileri öğretme ve destek sağlama işlemidir. Odyologlar, işitme rehabilitasyon programları oluşturarak işitme kaybı olan kişilere işitme cihazlarını nasıl kullanacaklarını, iletişim becerilerini nasıl geliştireceklerini ve işitme kaybı ile başa çıkmak için gereken stratejileri öğretirler.
• Çocuk İşitme Testleri: Çocuklarda işitme kaybı erken yaşlarda teşhis edilmelidir, çünkü işitme kaybının erken tanınması ve tedavi edilmesi, dil ve iletişim becerilerinin gelişimini olumlu etkileyebilir. Odyologlar, çocuklarda işitme testleri yaparlar ve ihtiyaçlarına yönelik işitme cihazları veya işitme implantları gibi tedavi seçenekleri önerirler.

Odyoloji Neden Önemlidir?

Odyoloji, işitme sağlığının korunması, işitme kayıplarının teşhisi ve tedavisi, işitme sorunlarıyla yaşayan kişilerin yaşam kalitesini artırma açısından büyük bir öneme sahiptir. İşitme, iletişim, eğitim, iş ve sosyal etkileşim gibi birçok yönü etkileyen bir duyusal yetidir. İşitme kaybının erken teşhisi ve uygun tedavisi,kişilerin işitme sağlığını ve genel yaşam kalitesini olumlu bir şekilde etkileyebilir.

Saf ses odyometrisi nedir?

Klinikte en sık uygulanan ve en yaralı test saf ses odyometrisidir. Bu testte amaç, özellikle iletişim için önemli olan frekanslarda işitme eşiklerini, işitme duyarlılığını belirlemektir. Saf ses denilen belirli frekanslarda ses kullanılarak yapılır. Her iki kulağın değişik frekanslardaki (ince ve kalın seslerdeki) duyabildiği en az ses şiddeti (duyma eşiği) belirlenir. Test sesten yalıtılmış bir kabinde yapılır. Kulaklık aracılığı ile kulak yolundan ve kemikten değişik tonlarda sinyal sesleri gönderilir. Hasta bu sesleri duyduğunda elindeki sinyal düğmesine basar. İşitme eşikleri belirlendikten sonra eşikler odyogram üzerine işaretlenir. Her bir kulak ayrı ayrı hava yolu ve kemik yolu olacak şekilde iki yoldan ölçülür. Bu ölçümlere bakarak işitme kaybının kulağın hangi bölümünden kaynaklandığı hakkında bilgi edinilir.

Timpanometri nedir?

Dış ve orta kulaktaki basıncı ve esnekliği ölçen bir testtir. Orta kulak, kulak zarı ve kulak kemikçiklerin hareketliliğini kontrol edilmektedir. Dış kulak yoluna yerleştirilen bir prop ile kulak yolundaki hava basıncı değiştirilir ve bu değişime dış kulak yolu ve orta kulaktaki yapıların cevabı grafiksel olarak kaydedilir.

BERA/ABR testi nedir?

ABR Auditory Brainstem Response (İşitsel Beyinsapı Cevabı) testinin kısaltılmış halidir. Bu testte işitme sisteminin işitsel uyarana karşı cevabı ölçülür. Özellikle yeni doğan ve çocuklarda işitme değerlendirilmesi için kullanılır.

Test sırasında başın belirli bölgelerine (sağ ve sol kulak arkası, alın, yanak/ kulak memesi/ iki kaş ortası) elektrotlar yerleştirilir. Kulağa yerleştirilen bir prop ile ses kulağa iletilir.  Elektrotlar sayesinde uyaran sonucu işitme sinirinden oluşan cevaplar kaydedilir. Hastanın işitme düzeyi ve beyin sapı düzeyinde işitme yolları ile ilgili bilgiler alınır.

Davranıştan bağımsız yapılan objektif bir testtir. Erişkin ve uyumlu hastalarda uyanıkken yapılsa da bebeklerin test sırasında uyuması gerekir.

VNG (videonistagmografi) nedir?

Videonistagmografi (VNG),  vestibüler (denge) sisteminin değerlendirmesinde kullanılan bir testtir. Bu yöntem ile denge sisteminin parçaları olan iç kulak ve merkezi motor fonksiyonları test etmek mümkündür.  Testte esas olarak denge bozukluklarında ortaya çıkan göz hareketleri  (nistagmus) kızılötesi gözlükler ile değerlendirilir. Görsel stimülasyon ve pozisyon değişiklikleri ile ortaya çıkan göz hareketleri değişiklikleri kaydedilir ve denge problemi sebebinin yeri tespit edilerek doğru tedavisi planlanır.

VEMP nedir?

Vestibüler Uyarılmış Kas Potansiyelleri (VEMP), denge testlerinden bir diğeridir. Denge sisteminin bütünlüğünün değerlendirilmesinde kullanılır.  Periferik vestibüler yani denge sisteminin uç-organlarının uyarılması ile tetiklenen refleks cevaplarının kaydedilmesi ile yapılan bir testtir. Bu uç organlar boyun kası ya da gözler olabilir. Boyundaki sternocleidomastoideus kas üzerinden ölçülüyorsa servikal VEMP (cVEMP), ekstraoküler kaslar üzerinden ölçülüyorsa oküler VEMP (oVEMP) olarak isimlendirilir.  Bu testin en önemli avantajı otolit organlar,  vestibüler sinir (denge siniri) ve beyin sapı bozukluklarına neden olan hastalıklara spesifik olmasıdır.