Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Skolyoz; omurganın sağa veya sola doğru eğilmesiyle ortaya çıkan omurga eğriliği hastalığıdır. Çocukluk ve ergenlik döneminde sık görülse de yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Her skolyoz belirti vermeyebilir; bu nedenle erken teşhis, omurga sağlığının korunması açısından büyük önem taşır. İlerlemesi durumunda duruş bozukluğu, ağrı ve solunum güçlüğüne yol açabilir.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir?

Skolyoz, omurganın düz olması gerekirken yana doğru eğrilmesiyle oluşan bir iskelet sistemi hastalığıdır. Bu eğrilik çoğu zaman C veya S şeklindedir ve omurların kendi ekseni etrafında dönmesi ile birlikte görülebilir. Çocuklarda genellikle fark edilmeyen bir şekilde ilerleyebilir; yetişkinlerde ise duruş bozukluklarının yanı sıra sırt ve bel ağrısı şikâyetlerine yol açabilir. Skolyozun boyun, sırt ve bel bölgelerinde tek veya birden fazla eğrilik oluşturması mümkündür.

Hastalığın şiddeti kişiye göre değişir. Kimilerinde fark edilmeyecek kadar hafif olan eğrilik, bazı hastalarda göğüs kafesine baskı yaparak nefes darlığı, hareket kısıtlılığı ve görünümde belirgin bozukluklara neden olabilir. Bu nedenle skolyoz şüphesi olan her bireyin uzman bir doktor tarafından değerlendirilmesi oldukça önemlidir.

Skolyoz Dereceleri Nelerdir?

Skolyozun tedavi planlaması için eğriliğin derecesi Cobb açısı ile ölçülür. Cobb açısı arttıkça hastalığın ciddiyeti ve ilerleme riski yükselir. Skolyoz dereceleri genel olarak üç grupta incelenir:

Hafif skolyozda amaç ilerlemeyi durdurmak, orta derecede korsenin yanı sıra fizik tedavi ile kas dengesini korumak, ileri skolyozda ise omurgayı doğru hatta sabitlemek hedeflenir. Her durumda düzenli doktor takipleri ihmal edilmemelidir.

Skolyozun Belirtileri Nelerdir?

Skolyoz belirtileri eğriliğin derecesine ve kişinin yaşına göre farklılık gösterebilir. Bazı çocuklarda ağrı olmadığı için uzun süre fark edilmeyebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Omuzlardan birinin daha yukarıda görünmesi

• Kalça hizasında asimetri

• Sırtta ya da belde yana doğru eğiklik

• Kürek kemiğinde belirgin çıkıntı

• Giysilerin vücutta eğri durması

• Uzun süre ayakta dururken çabuk yorulma

İleri skolyozda göğüs kafesi şekli değişebilir, bu da nefes darlığı gibi ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle özellikle gelişim döneminde çocukların duruşundaki değişiklikler dikkatle izlenmelidir.

Skolyoz Neden Olur?

Skolyozun nedeni her hastada aynı değildir. Hatta skolyoz vakalarının büyük kısmı idiopatik (nedeni bilinmeyen) olarak sınıflandırılır. Bunun dışında skolyoza yol açabilen başlıca faktörler:

• Doğuştan omurga şekil bozuklukları

• Kas ve sinir sistemi hastalıkları
  (örn. serebral palsi)

• Omurgaya alınan travmalar

• Kötü duruş alışkanlıkları

• Bacak boyu eşitsizliği

Genetik faktörlerin de etkili olduğu bilinmektedir; aile bireylerinde skolyoz bulunan çocuklarda risk daha yüksektir. Nedeni ne olursa olsun, erken tanı ilerlemenin kontrol altına alınmasını sağlar.

Skolyoz Türleri Nelerdir?

Skolyoz, ortaya çıkış nedenine göre üç ana grupta değerlendirilmektedir:

İdiopatik Skolyoz

En sık görülen türdür ve nedeni kesin olarak bilinmez. Genellikle hızlı büyümenin olduğu ergenlik döneminde ortaya çıkar.

Doğuştan (Konjenital) Skolyoz

Anne karnındaki gelişim sırasında omurganın tam oluşmaması sonucu meydana gelir. Bebeklikten itibaren eğrilik görülebilir ve ilerleme riski yüksektir.

Nöromüsküler Skolyoz

Kas ve sinir hastalıklarına bağlı gelişir. Sinir-kas sisteminin zayıflığı omurga kontrolünü bozarak eğriliğe neden olur. Düzenli tedavi gerektirir.

Bu üç temel grubun dışında, travmaya veya dejeneratif süreçlere bağlı erişkin skolyozu da görülebilir. Tedavi planı her türde ve her bireyde kişiye özel olmalıdır.

Skolyozlu Hasta Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Skolyozun erken dönemde teşhis edilmesi tedavi başarısını büyük ölçüde artırır. Özellikle büyüme çağındaki çocuklarda eğrilik hızla artabileceği için aileler çocuklarının duruşunu düzenli olarak gözlemlemelidir. Omuz ve kalça seviyelerinde fark edilir bir asimetri varsa, giysiler sürekli bir tarafa kayıyorsa veya sırt bölgesinde belirgin bir eğrilik fark edilirse vakit kaybetmeden ortopedi uzmanına başvurulmalıdır.

Yetişkinlerde ise bel ve sırt ağrısı, yürüme zorluğu, nefes darlığı gibi şikâyetler skolyozun ilerlediğini veya omurga üzerine oluşan yükün arttığını gösterebilir. Çocuk ve yetişkin her hastada, eğrilikte ani artış veya yaşam kalitesini bozan belirti oluştuğunda doktor muayenesi ihmal edilmemelidir.

Skolyoz Nasıl Teşhis Edilir?

Skolyoz teşhisi, hem fizik muayene hem de görüntüleme yöntemleriyle netleştirilir. İlk muayenede doktor, hastayı öne eğdirerek Adam’s testi uygular. Bu test, omurgadaki eğrilik ve rotasyonun gözlemlenmesini sağlar. Duruş analizi sırasında kürek kemikleri, omuz yüksekliği ve kalça hizası değerlendirilir.

Kesin teşhis için skolyoz röntgeni çekilir. Röntgen görüntülerinde eğriliğin yönü ve şiddeti Cobb açısı ile ölçülür. Gerektiğinde MR veya BT Skolyozun sinir yapıları üzerindeki etkilerini incelemek için kullanılabilir. Teşhis koyulduktan sonra hastanın yaşına, eğrilik derecesine ve ilerleme riskine göre tedavi süreci planlanır.

Skolyoz Tedavisi

Skolyoz tedavisinde hedef; eğriliğin ilerlemesini durdurmak, omurga dengesini sağlamak ve yaşam kalitesini korumaktır. Bu nedenle tedavi planına skolyoz egzersizleri ve uygun spor aktiviteleri mutlaka dahil edilir. Her hastanın yaşı, eğrilik derecesi, kemik gelişimi ve günlük yaşam ihtiyaçları farklı olduğundan tedavi kişiye özel olarak belirlenir ve genellikle üç temel yaklaşım uygulanır:

Hafif Skolyoz Tedavisi

Fizik tedavi ve skolyoz egzersizleri ile omurga çevresi kaslar güçlendirilir. Duruş farkındalığı kazandırılır ve eğrilik düzenli aralıklarla takip edilir.

Orta Derece Skolyoz Tedavisi

Eğrilik 20–40° arasındaysa skolyoz korsesi kullanımı gerekebilir. Korse büyüme devam ederken eğriliğin ilerlemesini durdurmaya yardımcı olur. Korse tedavisi mutlaka uzman kontrolünde olmalıdır.

İleri Skolyoz Tedavisi

Eğrilik 40–45° üzerine çıktığında, akciğer ve kalp fonksiyonlarını etkiliyorsa veya estetik ve fonksiyonel sorunlar belirginse skolyoz ameliyatı düşünülür.

Skolyozda asıl amaç eğriliği kontrol altında tutmak olup, düzenli takip ve egzersiz tedavinin ayrılmaz parçasıdır.

Skolyoz Ameliyatı

Skolyoz ameliyatı, omurga eğriliğini düzeltmek ve ilerlemesini durdurmak için uygulanan cerrahi bir işlemdir. Ameliyat kararında yaş, skolyoz derecesi ve hastanın şikâyetleri dikkate alınır. Genellikle Cobb açısının 40°’yi aştığı ve konservatif tedavilerin yeterli olmadığı durumlarda tercih edilir.

Ameliyat sırasında omurga, vida, çubuk ve özel implantlarla sabitlenir ve daha doğru hizaya getirilir. Cerrahinin amacı tam düzlük sağlamak değil; omurgaya en sağlıklı ve dengeli pozisyonu kazandırmaktır. Ameliyat sonrası süreçte fizik tedavi büyük önem taşır ve hastanın günlük hayatına dönüşü kontrollü şekilde gerçekleşir.

Skolyoz Ameliyatından Sonra Hastanın Dikkat Etmesi Gerekenler

Ameliyat sonrası dönemde omurganın korunması için hareket kısıtlamalarına uyulmalı ve ani, zorlayıcı hareketlerden kaçınılmalıdır. Doktorun önerdiği fizik tedavi programları, kasların güçlenmesine ve kişinin yaşam kalitesinin artmasına yardımcı olur.

Yara bakımının düzenli yapılması, uzun süre öne eğilmemek ve ilk aylarda ağır kaldırmamak iyileşme sürecini olumlu etkiler. Ayrıca, düzenli kontroller ameliyat başarısının değerlendirilmesi açısından kritiktir. Bu süreçte sabırlı olmak, tedavi planına uyum göstermek en iyi sonuçları sağlar.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Çocuklarda Skolyoz Nasıl Ortaya Çıkar?

Çocuklarda skolyoz çoğunlukla idiopatik yani nedeni tam bilinmeyen şekilde gelişir. Hızlı büyüme dönemlerinde fark edilir hale gelir. Duruş bozukluğu, omuz seviyesinde farklılık ve kıyafetlerin kayması ilk işaretlerdir.

Skolyoz Genetik mi?

Evet. Aile bireylerinde skolyoz bulunan çocuklarda risk daha yüksektir. Bu nedenle düzenli doktor kontrolü önemlidir.

Skolyoz Ağrı Yapar mı?

Çocuklarda genellikle ağrı olmaz. Ancak yetişkinlerde kas dengesizliği nedeniyle sırt ve bel ağrısı sık görülür.

Skolyoz Nasıl Anlaşılır?

Ayna karşısında yapılan duruş kontrolüyle omuz, kalça ve sırt asimetrisi fark edilebilir. Kesin tanı skolyoz röntgeni ile konur.

Skolyoz Hastaları Ne Kadar Yaşar?

Uygun tedavi ve takip yapıldığında skolyoz yaşam süresini kısaltmaz. İleri derecede nefes darlığı ve kalp problemleri gelişmemesi için tedavi önemlidir.